প্ৰস্তাৱনা
শেহতীয়াকৈ অসমত থকা জলাশয়সমূহক ৰামচাৰ টেগ প্ৰদান কৰাৰ এক দাবী উত্থাপন হৈছে। এই দাবীয়ে এতিয়া সামাজিক মাধ্যমৰ লগতে সংবাদ মাধ্যমতো স্থান দখল কৰিছে। ৰামচাৰ টেগ কি, ইয়াৰ উদ্দেশ্য কি, ইয়াৰ উপকাৰ কি ইত্যাদি বিভিন্ন কথা সমাৰি এই লেখা প্ৰস্তুত কৰা হৈছে।
ৰামচাৰ টেগ (Ramsar Tag) কি?
ৰামচাৰ টেগ হৈছে এখন আন্তৰ্জাতিক চনদ। ইয়াক ৰামচাৰ কনভেনচন (Ramsar Convention) বুলিও কোৱা হয়। ১৯৭১ চনত ইৰানৰ ৰামচাৰ চহৰত এখন আন্তৰ্জাতিক চুক্তি স্বাক্ষৰিত হয়। এই চুক্তি অনুসৰি বিশ্বৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰ্দ্ৰভূমি (Wetlands) সমূহৰ সংৰক্ষণ আৰু স্থায়ী ব্যৱহাৰৰ বাবে এখন চনদ প্ৰদান কৰা হয়। এই চনদকে সাধাৰণতে ৰামচাৰ টেগ বুলি কোৱা হয়। এই সন্মিলনৰ মূল লক্ষ্য হৈছে বিশ্বৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ আৰু মানৱ জীৱন সুস্থিৰ কৰাত সহায় কৰা জলাশয় পৰিৱেশতন্ত্ৰসমূহৰ “জ্ঞানভিত্তিক ব্যৱহাৰ” (wise use) নিশ্চিত কৰাৰ বাবে এক আন্তৰ্জাতিক কাঠামো প্ৰদান কৰা। আমাৰ দেশ ভাৰত এই চুক্তিত ১৯৮২ চনত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছিল। এটা জলাশয়ক ৰামচাৰ টেগ প্ৰদান কৰাৰ অৰ্থ হ’ল, সেই জলাশয়খনক আন্তৰ্জাতিক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰ্দ্ৰভূমি হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হয়। ইয়াৰ জৰিয়তে সেই জলাশয়খনৰ প্ৰতি পৃথিৱীৰ দৃষ্টি পৰে আৰু ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক অৱস্থা ৰক্ষা কৰিবলৈ এক আন্তৰ্জাতিক দায়বদ্ধতা আহি পৰে।
ৰামচাৰ টেগৰ উদ্দেশ্য
ৰামচাৰ চুক্তিৰ মূল লক্ষ্য হৈছে —
১.জলাভূমি সংৰক্ষণ আৰু যুক্তিসংগত ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা,
২.জৈৱ-বৈচিত্ৰ্য (biodiversity) ৰক্ষা কৰা,
৩.পানী, মাটি আৰু পৰিবেশীয় সম্পদৰ উপযুক্ত ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা।
ৰামচাৰ টেগৰ সুবিধাসমূহ (Benefits of Ramsar Tag)
যদি কোনো জলাশয়ক ৰামচাৰ টেগ দিয়া হয়, তেতিয়া সেই ঠাইৰ বাবে বহু গুৰুত্বপূৰ্ণ সুবিধা মেলে —
১. আন্তৰ্জাতিক স্বীকৃতি আৰু সন্মান: ৰামচাৰ টেগে জলাশয়খনক এখন গোলকীয় ভেটিত স্থান দিয়ে। ইয়াৰ ফলত জলাশয়খনৰ নাম আৰু গুৰুত্ব সমগ্ৰ বিশ্বতে প্ৰচাৰিত হয়।
২. সংৰক্ষণৰ বাবে জোৰদাৰ প্ৰচেষ্টা: ৰামচাৰ টেগ পোৱাৰ পাছত জলাশয়খনৰ সংৰক্ষণৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তৰ্জাতিক নীতি-নিৰ্দেশনা প্ৰয়োগ কৰিবলৈ বাধ্য হয়। ইয়াৰ ফলত বে-আইনী দখল, প্ৰদূষণ, অত্যধিক অবৈজ্ঞানীক উন্নয়ন আদিৰ পৰা জলাশয়খন ৰক্ষা পৰাটো সহজ হয়।চৰকাৰ আৰু বিভিন্ন সংস্থাৰ পৰা অৰ্থনৈতিক আৰু প্ৰযুক্তিগত সহায় লাভ হয়।
৩. পৰ্যটন আৰু অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন: এই টেগে জলাশয়খনলৈ পৰ্যটক, গৱেষক আৰু প্ৰকৃতিপ্ৰেমীসকলক আকৰ্ষিত কৰে। ই স্থানীয় লোকসকলৰ বাবে ৰোজগাৰৰ নতুন সুযোগ সৃষ্টি কৰে আৰু অঞ্চলখনৰ অৰ্থনৈতিক উন্নতি ঘটায়।
৪. জৈৱবৈচিত্ৰ্যৰ সংৰক্ষণ: ৰামচাৰ টেগ থকা জলাশয়সমূহত নানা প্ৰকাৰৰ চৰাই, মাছ, উদ্ভিদ আৰু অন্যান্য জীৱ-জন্তুৰ বাসস্থান থাকে। এই টেগে এইবোৰৰ সংৰক্ষণত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
৫. পৰিৱেশীয় সুস্থিতি ৰক্ষা: জলাশয়সমূহে বানপানী ৰোধ কৰা, পানী শোধন কৰা, জলবায়ু স্থিৰ ৰখা আদি গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম কৰে। ৰামচাৰ টেগে এই পৰিৱেশীয় সেৱাসমূহ ৰক্ষা কৰাত সহায় কৰে।জলাশয় সঠিকভাৱে সংৰক্ষণ কৰিলে পানী সংৰক্ষণ আৰু বন্যা নিয়ন্ত্ৰণত সহায় কৰে।
৬. আৰ্হি ঠাই হিচাপে গঢ়ি উঠা: ৰামচাৰ ঠাইসমূহক আৰ্দ্ৰভূমি ব্যৱস্থাপনাৰ একোটা আৰ্হি হিচাপে গঢ়ি তোলাৰ লক্ষ্য থাকে, যাতে ই আন ঠাইৰ বাবে প্ৰেৰণাৰ উৎস হ’ব পাৰে।
অসমৰ জলাশয়ৰ বাবে ৰামচাৰ টেগৰ দাবী কিয় উঠিছে? (Why the demand for Ramsar tag for Assam’s wetlands?)
অসম এখন প্ৰাকৃতিক সম্পদেৰে ভৰপূৰ ৰাজ্য। ইয়াৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল অসংখ্য জলাশয় আছে, যিবোৰ পৰিবেশতান্ত্ৰিক, সাংস্কৃতিক আৰু অৰ্থনৈতিক দিশৰ পৰা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। অসমত বহু গুৰুত্বপূৰ্ণ জলাশয় আছে — যেনে দীপৰ বিল, মৰিকলং বিল, দিধি বিল, সৰুপথাৰ বিল, ধেমাজি আৰু শিৱসাগৰৰ জলাশয়সমূহ। কিন্তু এইবোৰৰ অধিকাংশই মানৱীয় প্ৰভাৱ, প্ৰদুষণ, আৰু নিৰ্মাণ কাৰ্যৰ বাবে সংকটত পৰিছে।অসমত বৰ্তমান কেৱল এখন ৰামচাৰ টেগ থকা স্থান আছে – দীপৰ বিল (২০০২ চনত স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল)। অসমত ৩,০০০ৰো অধিক জলাশয় থকা সত্ত্বেও কেৱল এটা স্থানহে তালিকাভুক্ত হৈ আছে। শেহতীয়াকৈ, বিশেষকৈ ৰৌমাৰী-ডনডুৱা (Rowmari-Donduwa) জলাশয়ৰ বাবে ৰামচাৰ টেগ বিচাৰি দাবী উত্থাপন হৈছে। ৰৌমাৰী-ডনডুৱাই, ৪৭,০০০ৰো অধিক প্ৰব্ৰজনকাৰী জলচৰ পক্ষী আৰু কেইবা ডজন মাছৰ প্ৰজাতিক আশ্ৰয় দিয়ে, যিবোৰে ৰামচাৰৰ মাপকাঠী পূৰণ কৰে।
তলত কেইটামান কাৰণ দাঙি ধৰা হ’ল:
১.অসমৰ জলাশয়ৰ অৱনতি: দুৰ্ভাগ্যক্ৰমে, অসমৰ বহুতো বিখ্যাত জলাশয় যেনে দীপৰ বিল, চানডুবি বিল, উমানন্দ বিল, বৰদলাবাড়ী বিল আদি বে-আইনী প্ৰদখল, দূষণ, পলসেৰে ভৰি অহা, অবৈজ্ঞানীক উন্নয়ন আদিৰ বাবে ধ্বংসৰ মুখত পৰিছে। ৰামচাৰ টেগে এই ধ্বংসকাৰী কাৰ্য্যকলাপবোৰ বন্ধ কৰাত এক শক্তিশালী আইনী আৰু নৈতিক ভেটি যোগাব পাৰে।
২.জৈৱবৈচিত্ৰ্যৰ ভঁৰাল: অসমৰ জলাশয়সমূহত অসংখ্য বিচিত্ৰ প্ৰজাতিৰ চৰাই, মাছ, সৰীসৃপ আদি বাস কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, দীপৰ বিল হৈছে এনে একোটি জৈৱবৈচিত্ৰ্যৰ আধাৰ। ইয়াত পোৱা যায় গঁড়, হাড়গিলা, বৰালী চৰাই, আৰু অসংখ্য প্ৰব্ৰজনকাৰী চৰাই। ৰামচাৰ টেগে এই অনন্য জৈৱবৈচিত্ৰ্যক ৰক্ষা কৰিবলৈ সহায় কৰিব।
৩.প্ৰাকৃতিক প্ৰতিৰক্ষা: অসম এখন বানপানী বেছি হোৱা ৰাজ্য। জলাশয়সমূহে বানপানীৰ পানী শোষণ কৰি প্ৰাকৃতিক স্পঞ্জৰ দৰে কাম কৰে। জলাশয়বোৰ ধ্বংস হ’লে বানপানীৰ পৰিমাণ আৰু প্ৰৱণতা দুয়োটা বাঢ়িব। ৰামচাৰ টেগে জলাশয়বোৰৰ এই প্ৰাকৃতিক কাৰ্য্যক্ষমতা ৰক্ষা কৰাত গুৰুত্ব দিব।
৪.স্থানীয় জনজীৱনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা: অসমৰ বহু লোকৰ জীৱিকাৰ উৎস হ’ল এই জলাশয়সমূহ। মাছধৰা, কৃষি, জলযান পৰিবহণ আদি বহুতো কাম এইবোৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। জলাশয় ধ্বংস হ’লে এই লোকসকলৰ অৰ্থনৈতিক ভেটি হেৰাই যাব।
৫. সাংস্কৃতিক আৰু আধ্যাত্মিক মূল্য: অসমৰ বহুতো জলাশয় (যেনে উমানন্দ, আষাঢ়েশ্বৰী) আদি স্থানীয় সংস্কৃতি, পৰম্পৰা আৰু আধ্যাত্মিকতাৰ লগত ওতঃপ্ৰোতভাৱে জড়িত। ৰামচাৰ টেগে এই সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য ৰক্ষাত অৰিহণা যোগাব।
উপসংহাৰ
ৰামচাৰ টেগ কোনো জলাশয়ৰ বাবে কেৱল এটা সন্মান নহয়, এইটো সেই ঠাইৰ সংৰক্ষণ আৰু পৰিৱেশীয় গুৰুত্বৰ নিশ্চয়তা। অসমৰ জলাশয়সমূহ প্ৰকৃতি, জীৱবৈচিত্ৰ্য আৰু স্থানীয় জীৱনধাৰাৰ সৈতে গভীৰভাৱে জড়িত। সেয়ে এই বিল-বিলাকক ৰামচাৰ স্বীকৃতি দিয়া গ’লে, অসমৰ পৰিৱেশ আৰু অৰ্থনীতি দুয়োটাতেই দীঘলীয়া ইতিবাচক প্ৰভাৱ পৰিব। মুঠতে, ৰামচাৰ টেগ হৈছে এখন জলাশয়ক ৰক্ষা কৰাৰ এখন শক্তিশালী চাবিকাঠি। অসমৰ জলাশয়সমূহৰ বাবে এই টেগৰ দাবী এক সম্পূৰ্ণ যুক্তিসংগত দাবী। ই অসমৰ প্ৰাকৃতিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক সম্পদক ৰক্ষা কৰাৰ লগতে ইয়াক বিশ্বৰ মানচিত্ৰত উজ্জ্বলভাৱে স্থাপন কৰিব। চৰকাৰ, স্থানীয় জনতা আৰু সুচিন্তিত সমাজৰ যুটীয়া প্ৰচেষ্টাৰে অসমৰ অমূল্য জলাশয়সমূহক ৰামচাৰ টেগৰ সৈতে সজ্জিত কৰাটো সময়ৰ এক অতি প্ৰয়োজনীয় দাবী।
যদি আপুনি সন্দেহজনক অনুভৱ কৰা যিকোনো তথ্য, ৰেকৰ্ডিং, ফটো, ভিডিঅ’ লাভ কৰে, তেনেহ’লে সেইবোৰ আমাৰ হোৱাটছএপ নম্বৰলৈ ফৰৱাৰ্ড কৰিব পাৰে (+91 904 905 3770)। আমি তথ্যগত বিৱৰণসহ অনুসন্ধান কৰিম আৰু প্ৰকাশ কৰিম। আমাৰ দৈনিক আপডেটবোৰো চাবস্ক্ৰাইব কৰক।
যদি আপুনি সামাজিক মাধ্যমত আমাক অনুসৰণ কৰিব বিচাৰে:
ফেচবুক | টুইটাৰ | ইনষ্টাগ্ৰাম | গুগল নিউজ চেনেল | হোৱাটছএপ
