“বৰষা যেতিয়া নানামে ধৰাৰ বুকুলৈ”- অসমৰ কৃষিখণ্ডত খৰাঙৰ কুপ্ৰভাৱঃ এক আলোচনা

প্ৰস্তাৱনা  

বিস্তাৰিত ধাননি পথাৰ আৰু সাৰুৱা ভৈয়ামেৰে অসমৰ ভূ-প্ৰকৃতি সদায় প্ৰচুৰ্যৰ সমাৰ্থক হৈ আহিছে। ইয়াত কৃষি কেৱল এটা অৰ্থনৈতিক কাৰ্য নহয়; বৰঞ্চ ই এক জীৱন-ধাৰণৰ পদ্ধতি। ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাত বৰষুণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি খেতি কৰা কৃষকসকলে পথাৰখনেই তেওঁলোকৰ শস্যৰ উন্নতিৰে পৰিয়ালটো পোহপাল দিব বুলি বিশ্বাস কৰি বাৰিষাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি আহিছে। কিন্তু এতিয়া বৰ্ষাৰ যেন ছন্দপতন ঘটিছে আৰু এসময়ত জীপাল আৰু সেউজীয়া হৈ থকা পথাৰবোৰ এতিয়া ফাটি গৈছে, শুকান হৈছে অথবা বন্যাৰ্ত হৈ পৰিছে। এইবেলি দীৰ্ঘদিনীয়া খৰালি আৰু খৰাং সদৃশ পৰিস্থিতিয়ে সমগ্ৰ অসমৰ কৃষকসকলৰ বাবে অভূতপূৰ্ব দুৰ্দশা কঢ়িয়াই আনিছে। ফলত আমি এক কঠোৰ বাস্তৱৰ সন্মুখীন হ’বলৈ বাধ্য হৈছো। 

অসমৰ কৃষিক্ষেত্ৰত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰা ক্ষুদ্ৰ আৰু প্ৰান্তীয় কৃষকৰ বাবে শস্যকৰ্মৰ বিফলতাৰ পৰিণতি বিশেষভাৱে ভয়াৱহ। তেওঁলোকে নিজৰ সীমিত সঞ্চয়ৰ ধন বিনিয়োগ কৰে বা ঋণ লৈ বীজ, সাৰ, সঁজুলি ক্ৰয় কৰে। এই আশাতেই কৰে যে ভাল ফচলে তেওঁলোকৰ পৰিয়ালক কেৱল খাদ্য যোগন ধৰাই নহয়, ঋণ পৰিশোধ কৰিবলৈও সুবিধা দিব। পথাৰ শুকাই গ’লে তেওঁলোকৰ হাতত ঋণ, হতাশা, ভৱিষ্যতৰ অনিশ্চয়তাৰ বাহিৰে একোৱেই নাথাকে।

প্ৰভাৱগ্ৰস্থ অঞ্চল আৰু বিড়ম্বনা

নলবাৰী, বৰপেটা, মৰিগাঁও, আৰু দৰঙৰ কিছু অংশত এইবাৰৰ খৰাঙে কৃষিভূমিৰ বৃহৎ অংশ ধ্বংস কৰিছে। পানীৰ উপলব্ধতাৰ ওপৰত জটিলভাৱে নিৰ্ভৰশীল ধানৰ পুলিৰ ৰোপণৰ কাম হয় পলম কৰা হৈছে নহয় সম্পূৰ্ণৰূপে পৰিত্যাগ কৰা হৈছে। স্বাভাৱিক বাৰিষাৰ আশাত নিজৰ পথাৰ প্ৰস্তুত কৰা কৃষকসকলে এতিয়া নিজকে এক যন্ত্ৰণাদায়ক অৱস্থাত পৰিছে। তেওঁলোকৰ শ্ৰম অপচয় হৈছে, তেওঁলোকৰ বিনিয়োগ হেৰাই গৈছে আৰু দিন যোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকৰ আশা ম্লান হৈ গৈছে। ভয়ানক বাস্তৱতা হ’ল যে তাৎক্ষণিক হস্তক্ষেপ আৰু গাঁথনিগত সংস্কাৰৰ অবিহনে অনাগত বছৰবোৰত এই দুৰ্বলতাৰ চক্ৰটো গভীৰ হ’ব। অসমৰ কৃষি সদায় বাৰিষাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল হৈ আহিছে যদিও পৰিৱৰ্তিত জলবায়ুৰ বাবে এই নিৰ্ভৰশীলতাক যেন এক বিপদজনক জুৱালৈ পৰ্যবসিত কৰি তুলিছে। ৰাজ্যখনে এতিয়া পৰ্যায়ক্ৰমে বানপানী আৰু খৰাং পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হৈছে। বানপানীয়ে ইয়াৰ নাটকীয় প্ৰভাৱৰ বাবে যথেষ্ট মনোযোগ লাভ কৰিলেও খৰাং প্ৰায়ে এক নিৰৱ সংকট হৈ ধৰা দিয়ে। ই কম দৃশ্যমান যদিও সমানে ধ্বংসাত্মক। অপৰ্যাপ্ত বৰষুণৰ ঋতুৰ অৰ্থ হ’ল শস্য শুকাই হোৱা, আৰ্থিক লোকচান হোৱা, আৰু গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ খহনীয়া। এসময়ত ভৱিষ্যদ্বাণীযোগ্য বৰষুণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল কৃষকসকলক এতিয়া নিজকে বতৰৰ অভাৱনীয়তাৰ অহৰহ উদ্বেগৰ তলত জীয়াই থকা দেখা পাইছে।

বিশেষজ্ঞৰ মত 

জলবায়ু বিশেষজ্ঞসকলে সকীয়াই দিছে যে বিশ্বৰ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱৰ ফলত অসম ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্বল হৈ পৰিছে। বৰ্ধিত উষ্ণতাই বাৰিষাৰ ধৰণত ব্যাঘাত জন্মাইছে। আনহাতে বনাঞ্চল ধ্বংস আৰু জলাশয় ধ্বংস হোৱাৰ ফলত পানীৰ অভাৱ আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰিছে। নগৰায়নে প্ৰাকৃতিক পানীৰ প্ৰবাহ আৰু অধিক বিঘ্নিত কৰিছে। ফলত গ্ৰাম্য কৃষকসকলৰ হাতত দীৰ্ঘদিনীয়া শুকান বতৰৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ সম্পদৰ অভাৱ হৈছে। প্ৰাকৃতিক বৰষুণৰ ওপৰত অত্যন্ত নিৰ্ভৰশীল পৰম্পৰাগত কৃষি পদ্ধতি এতিয়া ৰাজ্যৰ লাখ লাখ কৃষকৰ জীৱিকাক ধৰি ৰাখিবলৈ যথেষ্ট নহয়।

শস্যৰ বীমা আৰু অন্য কৰণীয়

এই প্ৰসংগত শস্যৰ বীমা কেৱল অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা নহয় বৰঞ্চ নৈতিক আৱশ্যকতাও। ই কৃষকসকলক এক জটিল সুৰক্ষাৰ জাল প্ৰদান কৰে। প্ৰকৃতিয়ে যেতিয়া শত্ৰুতাপূৰ্ণ আচৰণ কৰে, তেতিয়া যাতে তেওঁলোকক সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰতিৰক্ষাহীন কৰি ৰখা নহয়, তাক সুনিশ্চিত কৰে। শস্য বীমাই কৃষকসকলক প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত হোৱা লোকচানৰ ক্ষতিপূৰণ দিয়ে, যাৰ ফলত তেওঁলোকে আৰ্থিকভাৱে সুস্থ হৈ উঠিব পাৰে আৰু পৰৱৰ্তী ঋতুৰ বাবে প্ৰস্তুতি চলাব পাৰে। এনে সুৰক্ষা অবিহনে ঋণৰ ফান্দত পৰাৰ আশংকা আতংকজনকভাৱে বেছি।

২০১৬ চনত আৰম্ভ হোৱা প্ৰধানমন্ত্ৰী ফছল বীমা যোজনা (PMFBY) এনে সুৰক্ষা প্ৰদানৰ বাবে ৰচনা কৰা হৈছিল। সুলভ মূল্যৰ প্ৰিমিয়ামৰ হাৰত বীমা কভাৰেজ প্ৰদান কৰা এই আঁচনিখনে বহু ৰাজ্যৰ কৃষকক খৰাং, বানপানী, আৰু কীট-পতংগৰ আক্ৰমণৰ আৰ্থিক প্ৰভাৱ পৰিচালনা কৰাত সহায় কৰিছে। কিন্তু অসমত ইয়াৰ প্ৰসাৰ সীমিত হৈয়েই আছে। বিশেষকৈ দুৰ্গম গাঁৱত এই আঁচনিৰ বিষয়ে সজাগতা কম। বহু কৃষকে আনকি নামভৰ্তিৰ প্ৰক্ৰিয়াটোও জটিল বুলি বিবেচনা কৰে। আনহাতে দাবী নিষ্পত্তিত পলম হোৱাৰ বাবে ব্যৱস্থাটোৰ ওপৰত আস্থাৰ অভাৱ ঘটিছে। ইতিমধ্যে শস্য হেৰুৱাই পেলোৱা কৃষকে ক্ষতিপূৰণৰ বাবে মাহৰ পাছত মাহ অপেক্ষা কৰিব নোৱাৰে। তেওঁৰ অস্তিত্ব আৰু খেতি অব্যাহত ৰখাৰ ক্ষমতাৰ বাবে সময়মতে সহায় কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।

চৰকাৰৰ কৰণীয়

এই ব্যৱধান দূৰ কৰিবলৈ অসম চৰকাৰে শস্য বীমা শক্তিশালী কৰা আৰু সম্প্ৰসাৰণ কৰাৰ বাবে নিৰ্ণায়ক পদক্ষেপ ল’ব লাগিব। গ্ৰামাঞ্চলত সজাগতা অভিযান আৰম্ভ কৰি কৃষকসকলক বীমাৰ উপকাৰিতাৰ বিষয়ে জ্ঞান প্ৰদান কৰাৰ লগতে নামভৰ্তি প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজেৰে পথ প্ৰদৰ্শন কৰিব লাগিব। কৃষি বিষয়া আৰু আত্মসহায়ক গোটৰ সহায়ত আয়োজন কৰা গাঁও পৰ্যায়ৰ শিবিৰসমূহে কৃষকসকলে সঠিক তথ্য লাভ কৰাটো নিশ্চিত কৰিব পাৰে। তদুপৰি দাবী নিষ্পত্তি প্ৰক্ৰিয়াটো দ্ৰুত, স্বচ্ছ আৰু কৃষকৰ অনুকূল কৰি তুলিব লাগিব। ইয়াত প্ৰযুক্তিয়ে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে, উপগ্ৰহৰ চিত্ৰ আৰু বতৰৰ তথ্য ব্যৱহাৰ কৰি ক্ষতিৰ দ্ৰুত আৰু সঠিক মূল্যায়ন কৰা হয়। কিন্তু কেৱল শস্য বীমাই এই সংকটৰ সমাধান কৰিব নোৱাৰে। জলবায়ুৰ জোকাৰণিৰ প্ৰতি কৃষিক অধিক স্থিতিস্থাপক কৰি তোলাৰ লক্ষ্যৰে ই এক বৃহত্তৰ, বহুমুখী কৌশলৰ অংশ হ’ব লাগিব। ইয়াৰে এটা অতি জৰুৰী প্ৰয়োজন হৈছে জলসিঞ্চনৰ আন্তঃগাঁথনিৰ উন্নয়ন। বৰ্তমান অসমৰ কৃষিভূমিৰ বিপুল সংখ্যক বৰষুণৰ দ্বাৰা পৰিচালিত, অৰ্থাৎ কৃষকসকল বাৰিষাৰ দয়াত জীয়াই তাকে। খাল, টিউবৱেল, আৰু সামূহিক পানীৰ জলাশয়ত বিনিয়োগ কৰি চৰকাৰে খৰালিৰ সময়তো কৃষকসকলে পানীৰ সুবিধা লাভ কৰাটো নিশ্চিত কৰিব পাৰে। বৰষুণৰ পানী সংগ্ৰহ ব্যৱস্থা আৰু ক্ষুদ্ৰ জলসিঞ্চন প্ৰযুক্তি, যেনে ড্ৰিপ জলসিঞ্চনে পানীৰ ব্যৱহাৰ আৰু অধিক উন্নত কৰিব পাৰে।

কেৱল ধানখেতিয়েই নহয় চাহখেতিও এতিয়া ক্ষতিগ্ৰস্থ

শেহতীয়া বৰ্ষাৰ আগতে কেইবা সপ্তাহ ধৰি দীৰ্ঘদিনীয়া শুষ্কতাৰ ফলত সমগ্ৰ ৰাজ্যখনৰ চাহ বাগিচাবোৰৰ জোপোহাবোৰ শুকান হৈ পৰিছিল। শেহতীয়া কিছু বৰষুণে তাৎক্ষণিক খৰাং সদৃশ আশংকা লাঘৱ কৰিছে যদিও ইতিমধ্যে হোৱা ক্ষতিৰ পৰিমাণ ক্ষতিপূৰণ কৰিবলৈ ই যথেষ্ট নহয়। বতৰৰ সংকটে ৰোপণ আৰু চপোৱাত ব্যাঘাত জন্মাইছে। উদ্যোগৰ হিচাপ অনুসৰি যোৱা বছৰৰ একে সময়ছোৱাৰ তুলনাত কেৱল জুন মাহত চাহৰ উৎপাদন ২০–২৫% হ্ৰাস পাইছে। 

“বতৰৰ ফলত হোৱা মানসিক চাপৰ এই মাত্ৰা ৩০ বছৰত দেখা পোৱা নাই”- প্ৰবীণ চাহ ৰোপণকাৰী তথা ভাৰতীয় চাহ ব’ৰ্ডৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ প্ৰভাত বেজবৰুৱাই চাহ উৎপাদনৰ তীব্ৰ হ্ৰাসৰ কাৰণ অত্যন্ত গৰম, অস্বাভাৱিক বৰষুণ, আৰু জলবায়ুৰ বহুল পৰিৱৰ্তন বুলি কয়। ‘জুন আৰু জুলাই মাহত অসমত চাহৰ উৎপাদন যথেষ্ট প্ৰভাৱিত হৈছে।যোৱা বছৰৰ তুলনাত কেৱল জুন মাহতহে উৎপাদন ২০ৰ পৰা ২৫% হ্ৰাস পাইছে।’ তেওঁ বুজাই দিলে যে অধিক উষ্ণতাই — প্ৰায়ে ৩৫–৩৬ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ স্পৰ্শ কৰিলে — চাহ গছৰ পুষ্টি শোষণৰ ক্ষমতা হ্ৰাস পায়, যাৰ ফলত পাতৰ উৎপাদন হ্ৰাস পায়। বেজবৰুৱাই পৰ্যবেক্ষণ কৰে যে, “ক্ষতিকাৰক কীট-পতংগ সেউজীয়া মাখিৰ জনসংখ্যা উল্লেখযোগ্যভাৱে বৃদ্ধিৰ কথা জানিব পৰা গৈছে। চাহ শস্যৰ ওপৰত বতৰৰ ফলত হোৱা এই মাত্ৰাৰ চাপ যোৱা ৩০ বছৰত দেখা পোৱা নাই।’

এই নতুন বতৰত কীট-পতংগ আৰু ৰোগবোৰ ধৰা পৰিছে। ফলত উৎপাদন আৰু গুণগত মানৰ ওপৰত আৰু অধিক আঘাত হানিছে। আনকি অসমৰ প্ৰিমিয়াম চাহতো, যিবোৰৰ চহকী সোৱাদৰ বাবে বিশ্বজুৰি উদযাপন কৰা হয়, ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰিছে। বহু পাত ক’লা হৈ অকালতে শুকাই গৈছে।

জলবায়ুৰ বৈষম্য

চাহ ৰোপণকাৰীসকলৰ বাবে নীতিগত সমৰ্থন, বা তাৰ অভাৱৰ বাবেও বেজবৰুৱাও সমানেই চিন্তিত। তেওঁ লক্ষ্য কৰে যে, “এনে প্ৰতিকূলতাৰ সময়ত ধান খেতিয়কসকলে সাহায্য লাভ কৰিলেও একেধৰণৰ জলবায়ুৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হোৱাৰ পাছতো চাহ ৰোপণকাৰীসকলক প্ৰায়ে নিজৰ যত্ন ল’বলৈ এৰি দিয়া হয়।” তেওঁ লগতে কয় যে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনক ৰাতিটোৰ ভিতৰতে ওলোটা কৰাটো অসম্ভৱ যদিও বিকল্প আৰু জলবায়ুৰ প্ৰতি স্থিতিস্থাপক কৃষি পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰাটো জৰুৰী। টকলাই চাহ গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠানৰ দৰেই গৱেষণামূলক প্ৰচেষ্টাই ইতিমধ্যে এনে কৌশলৰ সন্ধান কৰি আছে। বাণিজ্যিক দিশত তেওঁ আঙুলিয়াই দিলে যে ইৰাণ আৰু ইজৰাইলৰ মাজত শেহতীয়া উত্তেজনাই অসমৰ পৰা ইৰাণলৈচাহ ৰপ্তানিত কিছু সময়ৰ বাবে ব্যাঘাত জন্মাইছিল যদিও এতিয়া চালান পুনৰ আৰম্ভ হৈছে।

অসমৰ চাহৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ বছৰ

২০২৫ চনৰ জানুৱাৰীৰ পৰা মে’ মাহৰ ভিতৰত ভাৰতৰ চাহৰ উৎপাদন অসম আৰু পশ্চিম বংগৰ দুৱাৰছ অঞ্চলৰ নেতৃত্বত বছৰৰ পাছত বছৰ ধৰি ২৬% বৃদ্ধি পাই ৩৩৬.২ মিলিয়ন কিলোগ্ৰাম হৈছে। কেৱল অসমেই ১৩১.৯৩ মিলিয়ন কিলোগ্ৰাম বৰঙণি আগবঢ়াইছিল, যিটো ২০২৪ চনৰ একে সময়ছোৱাৰ তুলনাত ১৪% বৃদ্ধি পাইছে। অসম উপত্যকা অঞ্চলে এই বৃদ্ধিৰ বেছিভাগেই ৰপ্তানি কৰিছিল। আনহাতে কাছাৰত নিম্নগামী গতি অব্যাহত থাকি উৎপাদন ১৬% হ্ৰাস পাইছিল। তথাপিও অসমৰ মুঠ উৎপাদন ২০২৩ চনৰ স্তৰতকৈ ৮% তলত আছে, যিয়ে গভীৰ গাঁথনিগত আৰু জলবায়ু সম্পৰ্কীয় দুৰ্বলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

কৃষকৰ মানসিকতাত প্ৰভাৱ

খৰাং পৰিস্থিতিৰ ফলত হোৱা মানসিক ক্ষতিও স্বীকাৰ কৰিব লাগিব। কৃষকৰ বাবে কৃষি কেৱল এটা বৃত্তিয়েই নহয় বৰঞ্চ গৌৰৱ, পৰিচয় আৰু মাটিৰ সৈতে আৱেগিক সংযোগৰ বিষয়। যেতিয়া শস্য বিকল হয়, তেতিয়া ক্ষতি কেৱল আৰ্থিক নহয়— ই তেওঁলোকৰ মৰ্যাদাতো আঘাত কৰে। অনিশ্চিত বতৰ, বৃদ্ধি পোৱা ঋণ আৰু সমাজৰ চাপৰ অহৰহ মানসিক চাপে প্ৰায়ে হতাশা আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰে, যিবোৰ বহুলাংশে সমাধান কৰা হোৱা নাই। ভাৰতৰ কোনো কোনো ঠাইত ইয়াৰ ফলত কৃষকৰ আত্মহত্যাৰ কৰুণ পৰিণতি হৈছে, আৰু অসমত এতিয়াও এনে চৰম স্তৰ দেখা পোৱা নাই যদিও সম্ভাৱনা নুই কৰিব নোৱাৰি। 

পৰিণতি

দীৰ্ঘদিনীয়া খৰাং পৰিস্থিতিৰ আন এক পৰিণতি হ’ল প্ৰব্ৰজন। কেৱল খেতি কৰি জীয়াই থাকিব নোৱাৰি বহু যুৱকে দৈনন্দিন মজুৰিৰ কামৰ সন্ধানত গাঁও এৰি চহৰলৈ যায়। ইয়াৰ ফলত পাৰিবাৰিক জীৱন বিঘ্নিত হোৱাই নহয়, গ্ৰাম্য জনগোষ্ঠীৰ কৃষি ভিত্তিও দুৰ্বল হৈ পৰে। সীমিত সম্পদেৰে ঘৰুৱা আৰু কৃষি দুয়োটা দায়িত্ব পৰিচালনা কৰিবলৈ মহিলা, শিশু, বৃদ্ধসকল প্ৰায়ে পিছ পৰি ৰৈ যায়। এনে জনগাঁথনিগত পৰিৱৰ্তনে ক্ষেত্ৰত বিস্তৃত সামাজিক প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰে। এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰাত চৰকাৰৰ ভূমিকা সৰ্বোচ্চ। বৰ্তমানৰ সংকটৰ পৰা কৃষকসকলক উদ্ধাৰ কৰাত সহায় কৰিবলৈ তাৎক্ষণিক সকাহৰ ব্যৱস্থা, যেনে বিনামূলীয়া বীজ আৰু সাৰ বিতৰণ, প্ৰত্যক্ষ নগদ ধন হস্তান্তৰ, আৰু অস্থায়ীভাৱে ঋণ ৰেহাই দিয়া আদি অতি প্ৰয়োজনীয়। একে সময়তে দীৰ্ঘম্যাদী পৰিকল্পনাত বাৰিষাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা হ্ৰাস কৰা এক শক্তিশালী কৃষি সমৰ্থন ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিব লাগিব।

উপসংহাৰ

বৰ্তমানৰ সংকটৰ প্ৰতি আমি কেনেদৰে সঁহাৰি জনাওঁ তাৰ ওপৰত অসমৰ কৃষিৰ ভৱিষ্যত নিৰ্ভৰ কৰে। জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বাবে খৰাং পৰিস্থিতি অধিক হ’ব পাৰে, কিন্তু দূৰদৰ্শিতা আৰু পৰিকল্পনাৰ দ্বাৰা ইয়াৰ প্ৰভাৱ কম কৰিব পৰা যায়। শস্যৰ বীমা এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰম্ভণিৰ বিন্দু, কিন্তু ইয়াৰ পৰিপূৰক আন্তঃগাঁথনি, প্ৰযুক্তি, আৰু কৃষক শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত বিনিয়োগ কৰিব লাগিব। কৰ্মৰ সময় এয়া। নীতিসমূহে বিজ্ঞাপনৰ বাহিৰলৈ গৈ যিসকলক ইয়াৰ আটাইতকৈ প্ৰয়োজন তেওঁলোকক প্ৰকৃত, স্পষ্ট সমৰ্থন আগবঢ়াব লাগিব। অসমৰ পথাৰ আজি শুকান হ’লেও মমতা, নতুনত্ব, দৃঢ়তাৰ সঠিক মিশ্ৰণেৰে পুনৰ ফুলি উঠিব পাৰে। কিন্তু এইটো তেতিয়াহে হ’ব যেতিয়া আমি ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে আৰু সমাজ হিচাপে আমাৰ কৃষকসকলৰ সৈতে দৃঢ়তাৰে থিয় হ’ম, যাতে প্ৰকৃতিৰ অভাৱনীয়তাৰ বোজা বহন কৰিবলৈ তেওঁলোকক কেতিয়াও অকলশৰীয়া  নহয়।

যদি আপুনি সন্দেহজনক অনুভৱ কৰা যিকোনো তথ্য, ৰেকৰ্ডিং, ফটো, ভিডিঅ’ লাভ কৰে, তেনেহ’লে সেইবোৰ আমাৰ হোৱাটছএপ নম্বৰলৈ ফৰৱাৰ্ড কৰিব পাৰে (+91 904 905 3770)। আমি তথ্যগত বিৱৰণসহ অনুসন্ধান কৰিম আৰু প্ৰকাশ কৰিম। আমাৰ দৈনিক আপডেটবোৰো চাবস্ক্ৰাইব কৰক।

যদি আপুনি সামাজিক মাধ্যমত আমাক অনুসৰণ কৰিব বিচাৰে:

ফেচবুক | টুইটাৰ | ইনষ্টাগ্ৰাম | গুগল নিউজ চেনেল | হোৱাটছএপ