মেঘালয়ৰ পাহাৰ কাটি পৰিৱেশ ধ্বংসৰ সমস্যা: এটা বিশ্লেষণ

মেঘালয়, যাক “মেঘৰ আলয় বা ঘৰ” বুলি কোৱা হয়, তাত বৰ্তমান পাহাৰ কাটি পৰিৱেশ ধ্বংসৰ এক গুৰুতৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে। এই সমস্যাই কেৱল প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্য হে ধ্বংস কৰা নাই, ইয়াৰ দ্বাৰা মাটিৰ গঠন, আৰু স্থানীয় জনজীৱনো প্ৰভাৱিত হৈছে। সম্প্ৰতি, ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে (Supreme Court) এই সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে এক বিশেষ কমিটি গঠন কৰিছিল। এই লেখত আমি মেঘালয়ৰ পাহাৰ কাটি পৰিৱেশ ধ্বংসৰ সমস্যা আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিম।

মেঘালয়ত পাহাৰ কটাৰ কাৰণ

মেঘালয়ত পাহাৰ কাটাৰ মূল কাৰণবোৰ হ’ল:

১. বসতি আৰু উন্নয়ন: জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ লগে লগে নতুন ঘৰ-দুৱাৰ, ৰাস্তা-ঘাট আৰু অন্যান্য স্থানৰ বাবে পাহাৰ কাটিবলৈ বাধ্য হৈছে।

২. খনিজ সম্পদ: মেঘালয়ত চুণপাথৰ, কয়লা, বালি আদিৰ বাবে খনন কৰা হয়, যাৰ বাবে পাহাৰ ধ্বংস কৰা হয়।

৩. কৃষি: ঝুম খেতিৰ বাবে পাহাৰৰ মাটি সমতল কৰা হয়, যিয়ে মাটিৰ ক্ষয়িৰণ (erosion) বঢ়ায়।

পৰিৱেশৰ ওপৰত প্ৰভাৱ

১. মাটিৰ ক্ষয়িৰণ: পাহাৰ কাটিলে মাটিৰ গঠন ঢিলা হয়, যাৰ ফলত বানপানী আৰু ভূমিস্খলনৰ আশংকা বৃদ্ধি পায়।

২. জল প্ৰৱাহৰ সমস্যা: পাহাৰ কাটিলে পানীৰ স্বাভাৱিক প্রবাহ বাধাগ্ৰস্ত হয়, ফলত নদী-নালা শুকাই যায় বা বানৰ সৃষ্টি হয়।

৩. জৈৱবৈচিত্ৰ্যৰ ধ্বংস: পাহাৰ কাটিলে বহুতো উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ বাসস্থান নষ্ট হয়, যাৰ ফলত পৰিবেশতন্ত্ৰৰ ভাৰসাম্য বাধাগ্ৰস্থ হয়।

৪. বায়ু প্ৰদূষণ: পাহাৰ কাটোতে ধূলি-বালিৰ প্ৰদূষণে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত বেয়া প্ৰভাৱ পেলায়।

উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ হস্তক্ষেপ আৰু বিশেষ কমিটি

মেঘালয়ৰ পাহাৰ কাটি পৰিৱেশ ধ্বংসৰ বিষয়টো উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ গোচৰত উঠিছিল। ২০২৩ চনত, ন্যায়ালয়ে এই সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে এখন বিশেষ কমিটি গঠন কৰে। এই কমিটিয়ে পাহাৰ কটাৰ বাবে হোৱা ক্ষয়িৰণ, বানপানী আৰু পৰিৱেশৰ ওপৰত পৰা প্ৰভাৱৰ ওপৰত গৱেষণা কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, কমিটিয়ে পাহাৰ কটাৰ ক্ষেত্ৰত কঠোৰ নিয়ম কৰিবলৈ চৰকাৰক পৰামৰ্শ দিব।

কমিটিৰ মুখ্য উদ্দেশ্য

১. পাহাৰ কটাৰ বাবে আইনী নিয়ম কঠোৰ কৰা।

২. পৰিৱেশ সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে বিকল্প পদ্ধতিৰ সন্ধান কৰা।

৩. অবৈধভাৱে পাহাৰ কটা ব্যক্তি বা সংস্থাৰ বিৰুদ্ধে কাৰ্য্য ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা।

SC পেনেললৈ অসমৰ পত্ৰ আৰু নিৰীক্ষণৰ দাবী 

অসম চৰকাৰে উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলৰ সীমান্তত মেঘালয়ৰ পাহাৰত অবৈধভাৱে মাটি কটাৰ বাবে হোৱা পৰিৱেশগত ক্ষতিৰ বিষয়ে উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰি উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ (SC)দ্বাৰা নিযুক্ত  উচ্চপদস্থ সমিতিলৈ পত্ৰ প্ৰেৰণ কৰিছে। অসমৰ মুখ্য সচিবৰ কাৰ্যালয়ৰ পৰা প্ৰেৰিত পত্ৰত মেঘালয় চৰকাৰক এই অঞ্চলত মাটি কটাৰ কাৰ্য্যকলাপ তৎক্ষণাৎ বন্ধ কৰিবলৈ আৰু ক্ষতিপূৰণ দিবলৈ দাবী জনোৱা হৈছে। সূত্ৰই কয় যে অসম চৰকাৰে এই সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে কেন্দ্ৰৰ হস্তক্ষেপ বিচাৰিছে। মেঘালয়ৰ পাহাৰীয়া অঞ্চলত ব্যাপকভাৱে মাটি কটাৰ ফলত অসমৰ নিম্নাঞ্চলত বানপানীৰ আশংকা বৃদ্ধি পাইছে বুলি অসমৰ পৰা অভিযোগ উঠিছে। এই পত্ৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়(SC)ৰ দ্বাৰা নিযুক্ত পৰিৱেশ প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণ সমিতি (CPCB) আৰু উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলৰ সীমান্ত সমস্যাৰ মণিটৰিঙৰ বাবে গঠিত বিশেষ গোটলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছে।  

এইক্ষেত্ৰত মেঘালয়ৰ স্থিতি

শেহতীয়াকৈ গুৱাহাটীত সংঘটিত হোৱা বানপানীৰ বাবে চুবুৰীয়া মেঘালয়ক দোষাৰোপ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে অসমক নগৰীয়া নিষ্কাশন ব্যৱস্থা শক্তিশালী কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছে মেঘালয় চৰকাৰে। দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা মন্ত্ৰী তথা পূব জয়ন্তীয়া পাহাৰৰ বিধায়ক কিৰমেন শ্বিল্লাই মেঘালয়ত বনাঞ্চল ধ্বংস আৰু নিৰ্মাণ কাৰ্য্যই অসমৰ ৰাজধানীত বানপানীৰ পৰিস্থিতি অধিক ভয়াৱহ কৰি তুলিছে বুলি উত্থাপিত অভিযোগৰ দৃঢ় প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰে। শ্বিল্লাই কয়, ‘তেওঁলোকে সমাধান বিচাৰিব লাগিব, অধিক বানপানীৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ সঠিক নিষ্কাশন ব্যৱস্থা নিৰ্মাণ কৰিব লাগিব। তেওঁ লগতে কয় যে গুৱাহাটীৰ বানপানী দীৰ্ঘদিনীয়া এক নগৰীয়া সমস্যা ,যিটো অসমৰ ভিতৰতে উন্নত পৰিকল্পনা আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ জৰিয়তে সমাধান কৰিব লাগিব। এই সন্দৰ্ভত অসমৰ পৰা মেঘালয়ে কোনো আনুষ্ঠানিক যোগাযোগ লাভ কৰা নাই বুলিও শ্বিল্লাই স্পষ্ট কৰি দিয়ে। ‘গুৱাহাটীৰ বানপানীৰ বাবে মেঘালয় দায়ী বুলি উল্লেখ কৰি আজিলৈকে অসমৰ পৰা কোনো চিঠি-পত্ৰ পোৱা নাই।’-শ্বিল্লা

তেওঁ অসমক কোনো অভিযোগ উত্থাপন কৰাৰ পূর্বে উচিত জৰীপ কৰিবলৈ আহ্বান জনায়৷ “দোষ দিয়াৰ আগতে এটা সঠিক জৰীপ কৰক। আৰু ইয়াৰ পৰা পানী বৈ গ’লেও ই এক প্ৰাকৃতিক পৰিঘটনা। মেঘালয়ত সৰ্বাধিক বৰষুণ হয়,” তেওঁ কয়। শ্বিল্লাই কয় যে মেঘালয় আলোচনাৰ বাবে সাজু আৰু যদিহে অসমে দিয়া প্ৰমাণে বানপানীত মেঘালয়ৰ ভূমিকা প্ৰমাণ কৰে তেন্তে সংশোধনীৰ ব্যৱস্থা ল’বলৈ ইচ্ছুক। 

সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে কৰণীয়

১. বিকল্প উন্নয়ন মডেল: পাহাৰ নকাটাকৈ আন্তঃগাঠনি উন্নয়নৰ বাবে নতুন পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰিব লাগিব।

২.কঠোৰ আইন: অবৈধভাৱে পাহাৰ কটা ব্যক্তিক কঠোৰ শাস্তিৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগিব।

৩. সজাগতা: স্থানীয় লোকসকলক পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ বাবে সজাগ কৰিব লাগিব।

৪. পুনৰ্স্থাপন: য’ত পাহাৰ কটা হৈছে, তাত গছ ৰুই পুনৰ বন উন্নয়নৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে।

উপসংহাৰ

মেঘালয়ৰ পাহাৰ কাটি পৰিৱেশ ধ্বংসৰ সমস্যাটো এটা গুৰুতৰ বিষয়। ইয়াৰ দ্বাৰা কেৱল প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্যই নষ্ট হোৱা নাই, মানুহৰ জীৱনো বিপদাপন্ন হৈছে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ বিশেষ কমিটিয়ে এই সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে এক আশাৰ সৃষ্টি কৰিছে। আমাৰ সকলোৰে দায়িত্ব হ’ল পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ বাবে সজাগ হোৱা আৰু চৰকাৰী আঁচনিৰ সৈতে সহযোগিতা কৰা। পাহাৰ আমাৰ সম্পদ, ইয়াক ৰক্ষা কৰাটো আমাৰ নৈতিক দায়িত্ব। এই সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে ৰাজ্য চৰকাৰ, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ, স্থানীয় জনগণ আৰু নাগৰিক সমাজৰ একত্ৰ প্ৰচেষ্টা লাগিব। পৰিৱেশ ৰক্ষা কৰিলেহে ভৱিষ্যত প্ৰজন্মই সুস্থ আৰু সুন্দৰ জীৱন যাপন কৰিব পাৰিব।

যদি আপুনি সন্দেহজনক অনুভৱ কৰা যিকোনো তথ্য, ৰেকৰ্ডিং, ফটো, ভিডিঅ’ লাভ কৰে, তেনেহ’লে সেইবোৰ আমাৰ হোৱাটছএপ নম্বৰলৈ ফৰৱাৰ্ড কৰিব পাৰে (+91 904 905 3770)। আমি তথ্যগত বিৱৰণসহ অনুসন্ধান কৰিম আৰু প্ৰকাশ কৰিম। আমাৰ দৈনিক আপডেটবোৰো চাবস্ক্ৰাইব কৰক।

যদি আপুনি সামাজিক মাধ্যমত আমাক অনুসৰণ কৰিব বিচাৰে:

ফেচবুক | টুইটাৰ | ইনষ্টাগ্ৰাম | গুগল নিউজ চেনেল | হোৱাটছএপ